کد خبر : ۲۲۲۰۲۳ تاریخ خبر: ۱۳۹۵/۱۱/۰۵
گزارش از وضعیت نامناسب یک بنای تاریخی؛
خانه تاریخی شاهرکنی دزفول/ برگی از تاریخ که در حال ریزش است
شبکه خبری دز(دز ان ان) - رویا رجبی: دزفول، دیار خانه های قدیمی است و یکی از پایتخت های معماری و شکوه هنر ایرانی- اسلامی است. معماری در دزفول آدمی را با دنیایی از ظرافت ها و زیبایی ها آشنا می کند که شاید همانند آن در کمتر جایی ازاین مرز و بوم وجود داشته باشد.بافت تاریخی دزفول که تلاقی فرهنگ و تاریخ مردمان این دیار کهن است، شامل ۲۸ محله قدیمی و در هم تنیده است که تزئینات معماری بی نظیر آن، دزفول را به «شهر آجری» معروف کرده است. در محدوده بافت تاریخی دزفول بیش از ۱۴۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده شامل مسجد، حمام، گذر و بقعه وجود دارد.
علاوه بر ساباط ها، حمام ها، گذرها و مساجد و سایر اماکن تاریخی موجود در بافت، خانه های تاریخی که به نام صاحبان بنا ازدوره های گذشته در این بافت به جای مانده هر کدام به تنهایی دارای ارزش فرهنگی، مذهبی و تاریخی هستند.
وجود بیش از یکصد خانه تاریخی همچون خانه تیزنو، قلمبر و قلمبر 1 و ۲، مستوفی، محسنی، قصاب، معزی، سهرابی، گلچین، نیلساز، مهدوی، سیدصدر، کلک چی، جوکار، قلق چی، سعادت، ضیایی و صنیعی سبب شده تا بافت تاریخی دزفول نسبت به سایر آثار و مجموعه های تاریخی این شهرستان متمایز باشد به طوریکه دزفول با برخورداری ازاین خانه ها می تواند بعنوان یک شهر توریستی با ردپایی از گذشته های زیبای معماری این مرز و‌بوم به جهانیان معرفی شود.
این خانه های تاریخی بعنوان ظرفیتی منحصربفرد درقالب بافت تاریخی دزفول قرار گرفته اند به گونه ای که باوجود تمام تغییراتی که در چهره شهرهای امروزی پدید آمده اما بافت قدیم و کهن این شهرستان همچنان حکایت زیبایی از معماری ایرانی- اسلامی را روایت می کند.
بی توجهی متولیان ادامه دارد
کم توجهی و بعضا بی توجهی متولیان میراث فرهنگی شهرستان و استان به برخی آثار تاریخی و فرهنگی در خطر نابودی در چند سال اخیر و بیان جملات تکراری و دم زدن از نبود اعتبارات برای سبک کردن بار هجمه ها، دل دوستداران میراث فرهنگی را به درد آورده است بگونه ای که بدون اغراق باید گفت این بی توجهی ها به تخریب و آسیب دیدگی آثار و بناهاي تاریخی موجود در استان و بویژه دزفول که نوعی بی توجهی به پیشینه و هویت شهرستان محسوب می شود، مدتهاست که به یک بحران جدی تبدیل شده، بحرانی که گویا بسیار غریب است.
واقعیت این است که بی سرپناهی خانه های تاریخی دزفول هرروز خطر ریزش این برگ های تاریخی را بیشتر می کند.
شبکه خبری دز(دز ان ان) از چندوقت گذشته تاکنون در گزارش های متعددی به بیان وضعیت برخی از این خانه های تاریخی شهر آجری دزفول پرداخته است. یکی دیگر ازاین بناها، خانه تاریخی شاهرکنی است که با وجود برخورداری از ظرفیت و زیبایی های عظیم، سایه بی توجهی و ویرانی همانند بسیاری از خانه های تاریخی بافت کهن دزفول بر سر آن سنگینی می کند.
بافتی تاریخی با قدمت هزارساله
در همین رابطه عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول درگفت و گو با خبرنگار دز ان ان، اظهار می کند: بافت تاریخی شهر دزفول یکی از سرمایه های ملی و ارزشمند در جنوب کشور است که با قدمتى بيش از هزار سال و پشتوانه تمدنی چند هزارساله منطقه در مركز شهر و در كنار رودخانه دز شكل گرفته است.
نجمه مورث نوری می افزاید:خانه های قديمی بزرگ و باشکوه از جمله عناصری هستند که به زیبایی در محلات 28 گانه این شهر بنا شده اند که هر کدام با معماری زیبا و اصیل خود نشان از هویت تاریخی شهر دزفول را دارند.
وی تصریح می کند: خانه تاریخی شاهرکنی یکی از آثار ثبت ملی بافت تاریخی دزفول است که بر اساس شواهد بنا قدمت اين خانه به دوره قاجاریه می رسد.
عضو انجمن دزپارس ادامه می دهد: دلیل نام گذاری اين اثر، نام مالك قبلی آن است.
موقعیت قرارگیری بنای شاهرکنی
مورث نوری توضیح می دهد: این بنای باشکوه از نظر موقعیت قرار گیری در خیابان طالقانی بین خیابان امام خمینی و مانده نژاد کوچه 17 شهریور واقع شده است.
وی بابیان اینکه مالکیت بنا به صورت خصوصی و ورثه ای بوده و کاربری بنا در گذشته مسکونی بوده، می گوید: مساحت آن به 435 متر می رسد ضمن اینکه به دلیل آجرکاری های بی نظیر و معماری خاص آن، خانه شاهرکنی در آبان ماه سال 1386 با شماره 20140 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مورث نوری عنوان می کند: از جمله مشخصات خانه شاهرکنی يک طبقه بودن بنا و دارا بودن حياط مركزى و طاق هاى متنوع آجرى شامل طاق هاى پنج اوهفت وهلالى است. سردر، هشتى و دالان اين بنا در اثر اصابت موشک در جنگ تحميلى تخريب شده است.
این عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول همچنین یاداورمی شود: كشيدگی بنا در راستای شرقی، غربى بوده و تقريباً در تمام جهات دارای ساخت و ساز معماری است ضمن اینكه فضاهای قابل سكونت بيشتر در جبهه شرقي احداث شده اند در ديگر جبهه ها نيز فضاهاى با فاصله ای مناسب از فضاهای مسكونى بنا شده است.
وجود تزئینات آجری زیبا
مورث نوری یکی دیگر از قابلیت های این خانه تاریخی را وجود ايجاد ايوان برمی شمرد که در جلوی اتاق ها از تابش مستقيم نور خورشيد به آنها جلوگيری می کند.
وی تزئينات آجری متنوع و زيبارا از دیگر ویژگی های خاص معماری خانه تاریخی شاهرکنی دزفول عنوان می کند و می افزاید: این ویژگی در نماهای داخلی بنا مشهود است.
نبود رویکرد مرمتی در بنای شاهرکنی
این فعال میراث فرهنگی بااشاره به اینکه در معماري بومی منطقه دزفول آجر 3×20×20 عمده ترين مصالح به وجود آورنده يك بنا است، توضیح می دهد: معمار با كارگذاردن آن به شيوه های مختلف چه در شالوده بنا و چه در تزئينات آن مجموعه زيبايى از انواع طاق و قوس ها و تزئينات آجرى خلق می کرده است بدین ترتیب نمونه زيبا و بى بديلی از اين آجركاری ها با اشكالى كه مشابه آن در بناهای ديگر ديده نشده در نماهای داخلی بنای شاهرکنی خودنمائی می كند.
مورث نوری درادامه اظهار می کند: با توجه به قدمت بالای بنا، این اثر در طول عمر خود نیازمند مرمت بوده که به دلیل نبود رویکرد مرمتی و آموزش های لازم در بافت تاریخی دزفول دخل و تصرف ها و تعمیراتی غیر اصولی در دهه های اخير انجام شده است با این همه بنا از ايستايى مناسب برخوردار بوده و چهره بنا هويت و اصالت سنتى خود را از دست نداده است اما تزئینات آجری آن دچار آسیب جدی شده اند.
وی اضافه می کند: بنای مذكور دو حياط اندرونى و بيرونى داشته است كه اندرونى آن نيز در اثر اصابت موشك از بين رفته است. بنا دارای شوادان و دو شبستان بسيار زيبا است که به دلیل عدم توجه لازم، قسمت های اندرونى در يكی از شبستان ها تخریب شده است.
خانه شاهرکنی نیازمند توجه جدی است
عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول هشدار می دهد: بنای خانه شاهرکنی به دلیل قدمت زیاد دچار آسیب هایی شده بگونه ای که در قسمت دالان ورودی بنا به دليل استفاده ساكنين از آن به عنوان محل شست و شو و نظافت خطر رطوبت زدگی را احساس می کند. یکی از ديوار ها نيز در اثر نفوذ رطوبت دچار آسيب و ريزش لايه های كاهگل و سفيدكاری روی آن شده است.
مورث نوری با بیان اینکه بام بنا نیز نیازمند توجه و رسیدگی جدی است، عنوان می کند: در غیر این صورت به ايستائی بنا در سالهای آتی ضربه خواهد زد.
آجرکاری های بنا در حال ریزش است
وی در ادامه می گوید: به دلیل عدم توجه و رسیدگی، تزئینات بنا نیز که جزو منحصر به فردترین آجرکاری های بافت تاریخی دزفول بوده نیز در سال های اخیر تخریب شده و فروریخته است.
عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول در پایان پیشنهاد می دهد: بنابراین شایسته است که این اثر ملی با معماری خاص و کم نظیر خود توسط سازمان ها و نهادهای مربوطه مورد حمایت قرار گیرد و با اختصاص دادن بودجه لازم جهت بهسازی و مرمت آن این بنای ویژه را برای نسل های آینده حفظ کنند.
لزوم استفاده متولیان از ظرفیت بخش خصوصی
به گزارش دز ان ان، در این سالها شاهد هستیم که درشهرهایی همچون کاشان، اصفهان و تبریز خانه های تاریخی با دید مثبت مسئولان متولی و ورود بخش خصوصی به هتل، سفره خانه، رستوران، نگارخانه، آتلیه سنتی و یا مرکز فرهنگی تبدیل شده اند و موجب تحول شگرف در حوزه گردشگری این شهرها و به طبع شکوفایی اقتصادی و اشتغالزایی شده اند این در حالی است که شهرستان دزفول با وجود اینهمه گنجینه منحصربفردی که در خود دارد و با وجود اصرارها، انتقادها و پیشنهادهای مکرر و همیشگی انجمن های مردم نهاد بویژه انجمن دوستداران و‌پژوهشگران شهرستان دزفول، تاکنون از اجرای چنین طرح هایی بی نصیب بوده گویا مسئولان آنقدر به بیان بهانه هایی نظیر کمبود اعتبار عادت کرده اند که به کلی از ظرفیت بخش خصوصی و دعوت آنها برای رونق گردشگری دزفول غافل شده اند.
در حالی که بعنوان مثال همین خانه شاهرکنی با توجه به متراژ بالای آن می تواند به عنوان مهمان خانه سنتی برای پذیرایی از گردشگران و یا مرکز فرهنگی مورد استفاده قراربگیرد و یا سایر خانه های تاریخی بافت کهن دزفول که هرکدامشان با توجه به موقعیت قرارگیری، متراژ و ظاهرشان می توانند بعنوان مراکز سنتی و گردشگری شهرستان مورد استفاده قرار گیرند.
بهرحال امید است در آینده نزدیک شاهد توجهات بیشتر به ظرفیت های تاریخی و گردشگری دزفول از سوی متولیان امر باشیم موضوعی که قطعا فواید زیاد آن به ویژه در بحث سرمایه گذاری، و جذب گردشگر و به طبع اجرای پروژه های پرسود و اشتغالزا، نه تنها در دزفول بلکه عاید تمام استان خواهد شد
