شهر اهواز مملو از شهرک‌هایی با نوع معماری خاص دفاعی مانند دروازه، نرده، دیوار و نگهبانان 24 ساعته که محیط شهرک و ساکنان آن را از محیط اطراف جدا می‌کند. *«به زبان جامعه‌شناختی، این پدیده نشان‌دهنده‌ی فرآیند خصوصی شدن اماکن عمومی[1] است. وجود محله‌های دارای دروازه[2] نشانه‌ای از خصوصی شدن اماکن عمومی است.»[3]*

پیدایش این نوع محله‌ها اغلب در شهرهای بزرگ صورت می‌گیرد و علت پیدایی آن‌ها عمدتاً ناشی از بی‌نظمی و احساس ناامنی در شهر است. *به همین جهت برخی از افراد ثروتمند و قدرتمند ترجیح می‌دهند که در محیطی کنترل‌شده و جدا از دیگران زندگی کنند؛ به‌طوری‌که وجود این نوع محله‌ها مستقیماً نشان‌دهنده‌ی وجود نابرابری فراوان اقتصادی – اجتماعی و عدم تحمل طبقاتی در جامعه است. گاهی به این محله‌ها، شهرهای دارای قلعه نیز می‌گویند که نمونه‌ای از آپارتاید شهری[4] هستند.* در برخی از انتقاداتی که بر این محله‌ها شده، واژه‌های نخبه‌گرا،[5] جدای طلب[6] و تبعیض‌آمیز[7] است. از بسیاری جهات وجود ای محله‌ها و شهرها، نابودکننده‌ی ایده شهر پایدار[8] است. (شارع پور ص 231-230 به نقل از: Brunn et al., 2003)

*اغراق‌آمیز نیست که بنویسم بیش از 90 درصد تصمیم گیران و تصمیم سازان، اعم از مدیران و کارشناسان عالی‌رتبه اهواز در محله‌های دارای دروازه با نگهبانان 24 ساعته زندگی می‌کنند. زندگی آرام با امکانات کافی از قبیل مسجد، مدرسه، فروشگاه، استخر، پارک خصوصی، تالار، زمین ورزشی و ... جدا از جامعه‌ی شهری اهواز ساکن هستند.* بر اساس نظر براون در ارجاع بالای این یادداشت، این‌ها نخبگان جدایی‌طلب هستند. همین افراد مقدرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی مذهبی شهر را تعیین می‌کنند. *به همین جهت قشربندی و نابرابری اجتماعی نه‌تنها در ظاهر شهر که خود را در محله‌های بالا و پایین‌شهری نمایان می‌کند، بلکه در تاروپود برنامه‌ریزی شهری این نابرابری را می‌بینید.* گاه بویِ مشمئزکننده فاضلاب شهری ماه‌ها در خیابان یک محله‌ی عمومی انسانیت و نه حتی انسان‌ها را آزار می‌دهد! در هنگامه‌ای که محله‌های عمومی با تأخیر و بعد از حق تقدم محله‌های دارای دروازه، خدمات شهری دریافت می‌کنند. همه و همه به خاطر این است که نابرابری در شهر اهواز وجود دارد. به قول براون، ما در اهواز دچار آپارتاید شهری شده‌ایم.

*اهواز – لفته منصوری*

1- Privatization of public space

2- Gated communities

[3] - شارع پور، محمود (1389). جامعه‌شناسی شهری، تهران: سمت، ص 229.

4- Urban apartheid

5- Elitist

6- Segregationist

7- Discriminatory

8-Sustanable city

برچسب ها: لفته منصوري اهواز